Pozostałe Kursy

Tak jak w przeszłości, tak i obecnie las odgrywa dużą rolę w rozwoju ludzkości. Pierwotnie zależność człowieka od przyrody była całkowita. Las zawsze dostarczał żywności, drewna oraz stanowił przeszkodę w zdobywaniu terenów pod osadnictwo czy uprawę roli. Począwszy od XII wieku w wyniku nadań i rozgraniczeń obszarów leśnych zaczęła się tworzyć feudalna własność leśna. Pierwsze akty prawne powstające w tym okresie dotyczące terenów leśnych bardziej zabezpieczały interesy ich właścicieli a nie regulowały sposób użytkowania zasobów leśnych. Wówczas to eksploatacja zasobów leśnych odbywała się przez pobór drewna, smoły, dziegciu i popiołu [Broda 1988 s. 10]. W XV wieku drewno wykorzystywano do budowy okrętów oraz jako opał w hutach szkła i żelaza. W wieku XVI w wyniku wielkich odkryć geograficznych na zachodzie Europy powstał chłonny rynek na drewno, co przyczyniło się do znacznego zaktywizowania wylesień celem zwiększenia dochodu z handlu drewnem. Eksploatacja lasu polegała na wycince najbardziej wartościowego surowca a grunt po wyciętym lesie przeznaczano pod uprawę rolną. Tak rabunkowa gospodarka doprowadziła do dewastacji lasów oraz deficytu drewna już w XVIII wieku. Ta sytuacja zmusiła do uregulowania zasad użytkowania lasu oraz odnawiania zasobów leśnych. Wraz z pojawieniem się kameralizmu zaczęło kształtować się gospodarstwo leśne, jako odmienna gałąź gospodarki. Rozwój tego nurtu w gospodarce zakładał rozwój gospodarki państwa w oparciu o takie dziedziny jak rolnictwo, leśnictwo i przemysł. W gospodarce wiodącym był interes skarbu państwa, którego źródłem  dochodu były podatki. Zmiany te doprowadziły do powstania nadzoru administracyjnego nad gospodarką leśną, który zgodnie z ówczesną doktryną sprawowała policja leśna będąca synonimem  administracji leśnej. Na początku XIX wieku do gospodarki leśnej wprowadzając rentowność mierzoną stosunkiem dochodu do kapitału wkracza nurt liberalizmu. Zgodnie z zasadą trzech rodzajów wolności gospodarczej (prywatnej własności, wolności zawierania umów, wolnej konkurencji) rozpoczął się okres wyprzedaży państwowych zasobów leśnych. W celu zwiększenia rentowności przeprowadzano przebudowę lasów liściastych na iglaste oraz obniżano wieki rębności drzewostanów. Od połowy XIX wieku u schyłku liberalizmu, zaczęto przywracać uprawnienia z zakresu gospodarki leśnej administracji centralnej. Zaniechano sprzedaży państwowych gruntów leśnych natomiast w stosunku do lasów prywatnych wprowadzono pewne ograniczenia w użytkowaniu. Gospodarka w lasach państwowych miała służyć całkowicie celom fiskalnym. Dużego znaczenia nabrało  szacowanie wartości lasu oraz wyliczanie dochodu z lasu. Dane te wykorzystywano przy sprzedaży lasów a później w handlu drewnem. Dopiero nowy nurt ekonomii neoliberalnej wykreował nowe cele w gospodarce leśnej. Zwrócenie uwagi na kwestię dóbr publicznych doprowadziło do stworzenia lasów ochronnych. Obok celów gospodarczych, jakie były realizowane przez gospodarkę leśną w pierwszej połowie XX wieku pojawiają się cele ochronne i socjalne. Doprowadziło to do powstania idei lasu wielofunkcyjnego. Do końca ubiegłego wieku idea ta nie wywarła większego wpływu na model gospodarowania zasobami leśnymi opartym na pozyskaniu i produkcji drewna. W latach siedemdziesiątych ubiegłego wieku nastąpił rozwój organizacji ekologicznych, co zwiększyło presję społeczeństwa na realizację pozaprodukcyjnych funkcji lasu. Pogarszająca się sytuacja ekonomiczna gospodarstw leśnych, przy jednoczesnym realizowaniu deficytowych pozaprodukcyjnych funkcji lasu, była kolejnym impulsem do zmian. W wyniku tych przemian doprowadzono do weryfikacji celów i zasad prowadzenia gospodarki leśnej w większości krajów europejskich. Powstały nowe regulacje prawne, które wykreowały nowe modele zarządzania zasobami leśnymi o charakterze narodowym oraz zwiększyły kontrolę państwa nad gospodarką leśną w lasach prywatnych.